Zelfs het onderwijs klaagt over het niveau van de Nederlandse taal bij aankomende onderwijzers en docenten. Schijnbaar heeft taal niet meer de aandacht die het zou moeten hebben. Er wordt steeds minder gelezen waardoor de grammatica en het begrijpend lezen achteruitgaan. Hoe het gesteld is met het lezen van de Bijbel is moeilijk te zeggen. Als Gods Woord weinig opengaat dan weten we dat niet alleen de inhoudelijk kennis afneemt maar tevens het begrijpen van de tekstgedeelten.
Gods Woord is waar
Dit artikel is eerste van een reeks die ons wegwijs wil maken in hoe we Gods Woord op een verantwoorde manier moeten lezen en uitleggen. Dat klinkt erg pretentieus, dat begrijpen we. Echter we moeten als gelovigen de lat hoog leggen als het gaat om Gods Woord. Een verkeerde uitleg van de bijbelteksten heeft immers grote gevolgen voor leer en leven. De Bijbel is geen geschiedenisboek met alleen maar feiten, een roman of legende. Nee, Gods Woord is de heilige openbaring van de Levende God en Here, Die de in zonde gevallen mens eeuwig leven wil geven door Jezus Christus, Zijn Zoon. Het gaat over zaken van levensbelang en van een nonchalante houding kan dus geen sprake zijn.
Vragen stellen
Toen de belangrijke kamerling uit Ethiopië (Handelingen 8) een gedeelte las uit Jesaja, vroeg de apostel Filippus aan hem: Begrijpt u wel wat u leest? Hij stelde hem een vraag. Het is goed om vragen te stellen. De kamerling stelde later ook een vraag over het tekstgedeelte. Vragen stellen over het betreffende bijbelboek, het tekstgedeelte, de schrijver, de geadresseerden, de tijd, de situatie enz. zijn heel belangrijk. Antwoorden hierop zijn niet altijd makkelijk te geven. Daarom moeten we nauwkeurig en ernstig te werk gaan. Ondanks al onze inspanningen is de uitleg niet altijd eender. De geschiedenis van de uitleg van de Bijbel, de zgn. exegese, bevestigt dit maar al te duidelijk.
Wat is onze mening over de Bijbel
Als uitgevers van dit magazine, geloven we dat Gods Woord volledig geïnspireerd is door Gods Geest. Het is steeds Gods Geest geweest die mensen heeft aangezet tot het schrijven van de Woorden van God, de Bijbel. Natuurlijk lieten de profeten en apostelen zich gebruiken, maar God nam het initiatief. Het is ook Gods Geest geweest die de Woorden in hun harten en gedachten naar boven heeft gebracht, welke op schrift zijn gesteld.
De apostel Petrus schrijft het volgende: En wij hebben het profetische woord, dat vast en zeker is, en u doet er goed aan daarop acht te slaan als op een lamp die schijnt in een duistere plaats, totdat de dag aanbreekt en de morgenster opgaat in uw hart. Dit moet u allereerst weten, dat geen enkele profetie van de Schrift een eigenmachtige uitleg toelaat; want de profetie is destijds niet voortgebracht door de wil van een mens, maar heilige mensen van God, door de Heilige Geest gedreven, hebben gesproken (2Petrus 1:19-21).
Hier lezen we dat de Bijbel geen menselijk boek is, maar Gods boek aan mensen. Hij is de Auteur, de Initiatiefnemer en Degene Die de ware betekenis weet van Zijn Woord. Op een later tijdstip zal deze tekst meer aandacht krijgen.
Tegenstrijdigheden?
De Bijbel is Gods Woord en daarom èèn. De Bijbel spreekt zichzelf nooit tegen omdat God Zichzelf nooit tegenspreekt. Als er sprake is van een mogelijke tegenstrijdigheid, dan moeten we opnieuw de grondtekst onderzoeken. We weten immers dat de oorspronkelijke versies van de grondteksten verloren zijn gegaan. Wat we vandaag lezen zijn vertalingen van geschriften die een kopie zijn. Toch mogen we er zeker van uitgaan dat de Bijbeltekst die wij tegenwoordig bezitten een miraculeuze overeenkomst vertoont met de oorspronkelijke geschriften. Hier zien we Gods beschermende hand over Zijn Woord. Als we zgn. tegenstrijdigheden tegenkomen dan kan dat te maken hebben met het niet juist overschrijven of vertalen, een verkeerde betekenis van een Hebreeuws woord, of het aanhangen van bepaalde leerstellingen (dogma’s) waardoor vertalers zijn beïnvloed.
Letterlijke uitleg
Wij gaan uit van een letterlijke uitleg van Gods Woord, de carnale exegese. Een allegorische uitleg (symbolische) komt alleen in beeld als dat overduidelijk blijkt uit de tekst. Door deze methode te hanteren, heeft de Bijbel altijd het laatste woord. Als er twijfel bestaat over de betekenis dan moet er consequent gezocht worden naar vergelijkbare teksten in de Bijbel. Door Schrift met Schrift te vergelijken verklaart de Bijbel zichzelf. De discipline, hermeneutiek, geeft de regels aan bij het uitleggen van Gods Woord. Dat klinkt mooi, maar er is volgens ons geen menselijke methode die Gods Woord kan verklaren. De juiste manier (methode) om Gods Woord uit te leggen, ligt in Gods Woord zelf. Daarom gaan we uit van het volgende:
- De Bijbel moet consequent letterlijk uitgelegd worden, tenzij overduidelijk blijkt dat het anders is en gedacht moet worden aan allegorie (symboliek)
- De Bijbel zelf heeft altijd het laatste woord
- Door Schrift met Schrift (tekst met tekst) te vergelijken, verklaart de Bijbel zichzelf.
Allegorische uitleg
De allegorische, niet letterlijke uitleg van de Bijbel is tot op vandaag, dominant in kerken en gemeenten. Ik denk dat velen overgegaan zijn tot een allegorische uitleg, vanwege de situaties en gebeurtenissen waarin men leefde. Denk bijvoorbeeld aan de situatie van het Joodse volk. Ze waren over de wereld verstrooid. Ze hielden vast aan het OT en de overleveringen. De meeste geloofden niet dat Jezus de beloofde Messias was. Het OT. werd door veel christenen gelezen door de bril van deze feiten. Profetieën van het OT werden niet meer letterlijk genomen maar geestelijk. Ze hadden nu betrekking op de kerk. Het tijdperk van Israël was immers voorbij. De kerk was nu het geestelijk Israël geworden en dus moesten profetieën niet letterlijk maar allegorisch uitgelegd worden.
Letterlijk geloven wat God zegt
Gods Woord wordt niet alleen vaak vergeestelijkt maar ook gewoon niet geloofd. Beide keren valt de letterlijk betekenis van Gods Woord weg. Gods profeten voorzegden dingen over bijvoorbeeld de ballingschap, maar het werd niet geloofd.
Velen gingen er vanuit dat alles bij hetzelfde zo blijven. Ze stonden veraf van de letterlijk vervulling van deze profetische woorden. De profeten die Gods woorden moesten spreken werden afgedaan als leugenaars. We denken verder aan de woorden van de Here Jezus over de tijd van Noach: Zoals de dagen van Noach waren, zo zal ook de komst van de Zoon des mensen zijn. Want zoals ze bezig waren in de dagen voor de zondvloed met eten, drinken, trouwen en ten huwelijk gegeven, tot aan de dag waarop Noach de ark binnenging, en het niet merkten, totdat de zondvloed kwam en hen allen wegnam, zo zal ook de komst van de Zoon des mensen zijn (Matheus 24:37-39).
Mensen hebben er niets van geleerd en gaan gewoon door met hun leventje! Maar het aangekondigde oordeel is geen sprookje en geen allegorie, maar werkelijkheid. Niet de situatie, omstandigheden moeten onze exegese bepalen maar Gods Geest.
De huidige orthodoxe Joodse uitleg staat haaks op de allegorie van het westen. Wanneer zij de oudtestamentische teksten lezen dan zien ze dat als letterlijk. Aan de hand van teksten uit de Bijbel gaan we nog volop aandacht besteden aan de letterlijke en allegorische uitleg. Zoals we eerder hebben aangegeven hoeft een allegorische uitleg niet onjuist te zijn, als het altijd maar wordt voorafgegaan door de carnale (letterlijke) exegese.
Hoe ziet u de Bijbel?
Als we de Bijbel zien als een menselijk boek, gewone literatuur of soms geïnspireerd en soms niet geïnspireerd, dan heeft dat gevolgen voor de wijze waarop we de Bijbel lezen. Het zijn mooie woorden voor je denken en gevoel, maar verder dan dat reiken ze niet. De woorden hebben geen gevolgen voor je leven, je bestaan. Als we de Bijbel niet meer zien als Gods Woord dan krijgt de Bijbel een plaats onder andere mooie menselijke boeken. Je kunt er misschien iets van leren maar meer ook niet. Echter wie de Bijbel wel ziet als Gods Woord, gaat anders met de Bijbel om. Die leest de Bijbel met ernst en in afhankelijkheid. Immers als Gods Woord door Zijn Geest geïnspireerd is, hebben we Zijn Geest nodig om alles te verstaan. Het is de Heilige Geest die de Woorden van God levend wil maken in ons bestaan en in ons hart. Het is de Geest die waarheid is en ons leidt in alle waarheid. Alleen zo ontdekken we de ware betekenis van de Woorden van God.
De Heilige Geest doet ons ontdekken wie de Here Jezus is en wie de mens is!
De Heilige Geest wijst ons mensen op de Redder Jezus Christus. De Bijbel, ontworpen door de Levende God, heeft de Here Jezus als Hoofdpersoon. Waarom? Omdat God een groot verheven en liefdevol heilsplan heeft, waarvan de Here Jezus het centrum is! Hij wil zondige mensen terugbrengen tot Hem. Hij wil zondige mensen redden van de eeuwige dood. Hij wil zondige mensen vergeven. Daarom gaf Hij Zijn Geliefde Zoon, Jezus, de Christus (Gezalfde). De Here Jezus was volkomen bereid om in alle nederigheid deze lijdensweg te gaan. Deze boodschap, met Jezus Christus als Hoofdpersoon, gaat als een rode draad door de Bijbel. God belooft Zijn Redder direct als Adam en Eva in zonde vallen. Deze belofte komt steeds weer terug in de Schrift. God onderstreept in andere woorden, aan andere mensen en aan Zijn volk Israël, de zekerheid van Zijn belofte. Toen de volheid van de tijd aanbrak, kwam de Here Jezus letterlijk op aarde en vervulde Hij Zijn woorden.
Liefde en verschillen in uitleg
De Heilige Geest die de Goddelijke Woorden blies in de profeten en apostelen, komt wonen in allen die geloven in de Here Jezus. Hij verbindt gelovigen met Christus en wil het leven van Christus in de gelovigen tot bloei brengen. De Bijbel noemt dat vrucht dragen. God wordt grootgemaakt en intens blij als Hij dat nieuwe leven van Zijn Zoon ziet in Zijn kinderen. De Bijbel op de juiste manier uitleggen staat niet op zichzelf. Het heeft een doel. Het eerste is om Hem en Zijn wegen in waarheid te leren kennen. Het tweede is dat het ons leven daadwerkelijk veranderd. We kunnen als kinderen van God verschillen over de uitleg van Bijbelgedeelten. Dat mag echter geen invloed hebben op de onderlinge verhoudingen. Het moet ons juist stimuleren te blijven in liefde en genade (het nieuwe leven). Het belangrijkste is immers onze liefde tot Hem en onze naaste.
Enkele tips bij het lezen van Gods Woord:
- Neem rustig de tijd om Gods Woord te lezen
- Stel een aantal vragen over het gedeelte wat u leest. Bijvoorbeeld:
1. Wie is de schrijver?
2. Wie zijn de geadresseerden?
3. Over welk onderwerp (en) gaat het?
4. Kunnen we de tijd/situatie achterhalen?
5. Wat staat er letterlijk?
6. Wat wil God openbaren over Zichzelf, de Here Jezus, de geadresseerden en over ons als lezers?
7. Let goed op de samenhang (context). A. In welk boek staat het gedeelte? B. Tussen welke andere gedeelten staat het tekstgedeelte? C. Wat is het onderwerp? D. Let op de tijd en situatie. E. Tot wie zijn de woorden gericht?
Auteur: Rennie Schoorstra eerder verschenen in ons Levend Water Magazine.
