‘Van nu af aan brengt elke weg die je bewandelt je naar God.’ – Psalm 25:10a The Message

Prediker Jan Pool zegt er verliefd op te zijn en het boek dagelijks te lezen.1 U2’s leadzanger Bono loofde het boek omdat het ‘in zijn eigen taal’ tot hem sprak.2 In 1993 werd het Nieuwe Testament van The Message uitgebracht en in 2002 volgde een compleet boek; een parafrase van de Bijbel door Eugene Peterson. Inmiddels zijn er miljoenen exemplaren verkocht en onlangs werd ook een Nederlandstalige versie van het Nieuwe Testament van The Message op de markt gebracht, uitgebracht door uitgeverij Gideon en vertaald door Gerhard Rijksen en Paul Abspoel.

Er zijn al veel Bijbelvertalingen en parafrasen van de Bijbel; wat maakt The Message anders? In het voorwoord van het boek schrijft auteur Eugene Peterson (1932-2018): het ‘eigentijdse idioom houdt de taal van the Message actueel, fris en begrijpelijk.’  In een interview met Christianity Today3 beschrijft hij hoe zijn schrijfproces begon: ‘Ik liet mezelf een soort van gaan en werd speels. Dat was toen de Bergrede kwam. Ik herinner me dat ik in mijn kelder zat te studeren en schreef de zaligsprekingen in tien minuten. En plotseling besefte ik dat dit wel eens kon werken.’ Of speelsheid en eigentijds idioom op z’n plaats is bij het parafraseren van de Bijbel is de vraag. Daarbij bleek het bij speelsheid niet te blijven. The Message blijkt doorkneed te zijn met New Age desem, en maakt daarmee geen goed dagelijks brood.

Lichtdrager

Terminologie die je in een reguliere Bijbelvertaling niet terug zult vinden is bijvoorbeeld het woord ‘lichtdrager.’ Wel is dit woord in bijvoorbeeld Mattheus 5:14-16 van The Message te vinden: ‘Ik zou het ook zo kunnen zeggen: Jullie zijn hier om het licht te zijn dat alle kleuren van God zichtbaar maakt in deze wereld. [..] Als ik jullie lichtdragers maak, dan ga ik jullie toch niet onder een emmer verstoppen?’ De Bijbel spreekt niet van gelovigen als lichtdragers. De Here Jezus noemt Zichzelf het Licht van de wereld (Joh.8:12). Wanneer wij in Hem blijven, verspreiden we Zijn licht. Het is zoals Corrie ten Boom eens beschreef: we zijn als de maan, die zelf geen licht geeft, maar slechts het licht van de zon weerkaatst in het donker.

Hoewel het begrip ‘lichtdrager’ niet in de Bijbel terug te vinden is, komt het wel in occulte geschriften voor. ‘Lucifer’ is de engel van het licht dat de New Age beweging leidt en wiens naam ‘lichtdrager’ betekent. In 1896 bracht de Theosophical Society een maandblad uit met de titel Lucifer, dat met een banner op de voorpagina beschreef: ‘The Light-bearer is the Morning Star or Lucifer’ – ‘De lichtdrager is de Morgenster of Lucifer.’ Volgens oprichter Moses Harman was Lucifer de aloude Morgenster. Met het maandblad wilde Harman licht brengen aan hen die in het duister verkeerden.

Ook refereren New Age gelovigen vaak aan zichzelf als zijnde lichtdragers. Zo beschreef Alice Bailey –  occultiste en moeder van de New Age beweging:  ‘..deze woorden zijn van betekenis voor alle ware discipelen en reiken hen een analoog doel aan dat zij voor zichzelf beschrijven als dat van het vinden van het licht, het zichzelf toe-eigenen van het licht en het zelf worden van lichtdragers.’4 Met ‘het licht’ doelt Bailey uiteraard niet op de Here Jezus, maar op de engel van het licht (2 Kor 11:14), Lucifer.

De occulte online encyclopedie ‘Ascended Masters Encyclopedia’ beschrijft het begrip lichtdrager als volgt:  ‘Lichtdrager betekent Christusdrager, iemand die het Licht dat Christus is draagt, iemand die de verantwoordelijkheid voor Christusschap in zichzelf draagt en aan anderen door de waarheid en eer van God te verdedigen; iemand die gezalfd is met het Christusbewustzijn en deze verlichting aan allen brengt.’ ‘Een lichtdrager draagt het Christusbewustzijn wanneer hij het Woord van God internaliseert. [..] Dat zelfbewustzijn van God noemen we Godsbewustzijn dat bewustzijn van Christus noemen we Christusbewustzijn.’5

Let wel: New Agers geloven niet in de reflectie van het licht van de Here Jezus. Zij geloven dat mensen (ook Jezus) het licht in zichzelf hebben, wanneer zij tot een bewustzijn van hun inherente goddelijkheid of christusschap komen. In analogie met het voorbeeld van Corrie ten Boom: ze geloven dat zij allemaal de zon zijn: zij deel van de zon en de zon deel van hen.

Ware Zelf

Ook het begrip ‘ware zelf’ komt in de oorspronkelijke ‘The Message’ diverse keren voor. Het is een buiten-Bijbels begrip dat z’n oorsprong vindt in het hindoeïsme en wordt gebruikt in New Age. Dit ware Zelf is in New Age de goddelijke kern die zich in elk mens zou bevinden. Deze goddelijke kern noemt men ook wel ‘christus’. Zo leert het New Age werkboek ‘A Course in Miracles’: ‘Vader, ik kom tot u door Hem Die uw Zoon is en ook mijn ware Zelf.’6 ‘Een Zelf is waar; het andere is er niet.’7 ‘Jij bent Gods Zoon, een Zelf..’8 ‘We zingen het lied van dankbaarheid vandaag, tot eer van het Zelf dat God heeft gewild dat onze ware Identiteit in Hem zou zijn.’9 Psychotherapie wordt in A Course of Miracles gezien als een middel om deze ‘christus’ te ontvangen – ofwel tot het ‘ware Zelf’ te komen en zo gered te worden.10 ‘Vergeet nooit dat het Zoonschap je redding is, want het Zoonschap is je Zelf.’ 11

In The Message wordt Mattheus 5:44,45 door Eugene Peterson vertaald als: ‘Ik zeg je jullie vijanden lief te hebben. Laat hen het beste in jullie naar boven brengen, niet het slechtste. Als iemand het je moeilijk maakt, reageer dan met de energieën van gebed, want dan werken jullie vanuit je ware zelven, jullie God geschapen zelven.’  En Johannes 1.12,13 als volgt: ‘Maar eenieder die hem wilde, die geloofde dat hij was wie hij stelde te zijn en deed wat hij zei, hen maakte Hij hun ware zelven, hun kind-van-God zelven. Dezen zijn de uit God geborenen, niet door bloed verwekt, niet door vlees verwekt, niet door seks verwekt.’

In de Nederlandse versie van The Message werd Mattheus 5:44,45 door Gerhard Rijksen vertaald met: ‘Ik zeg je dat je je vijanden moet liefhebben. Laat ze het beste in je naar boven brengen, niet het slechtste. Wanneer iemand je het leven zuur maakt, antwoordt dan met gebed. Dan handel je vanuit je echte, door God geschapen ik en dat is wat God ook doet.’

In de Nederlandse vertaling van The Message verdwijnt de term ‘ware zelf’ en wordt deze vervangen door ‘echte ik’, ‘ware aard’ en ‘ware ik’, wat evengoed buiten-Bijbelse begrippen zijn om hetzelfde New Age begrip aan te duiden. Redding komt in de Bijbel nooit uit ons zelf, ook niet door ons ‘ware zelf’ of ‘echte ik’, maar alleen door Christus Jezus.

Jezus als Leraar en Meester

De Bijbel openbaart ons Jezus niet als Iemand die slechts de weg tot God liet zien. Hij is de eniggeboren Zoon van de Vader, die – net als God de Vader – van eeuwigheid af is. Hij is de beloofde Messias, de enige Christus.

Maar in New Age leer is Jezus niet dé Christus, dé Zoon van de Levende God, maar slechts één van de vele christussen. Een leraar en verlicht Meester, maar niet God en ‘Heer’. Hij zou christusschap hebben verworven door bewustzijn van zijn ‘Ware Zelf’ (Zoonschap, ‘Christus’ en dus  ‘Christusbewustzijn’)  te ontwikkelen. New Age scheidt het begrip ‘Christus’ van Jezus, zoals duidelijk wordt in de beschrijving van occultiste Alice Bailey: ‘Er is een groeiend en zich ontwikkelend geloof dat Christus in ons is, zoals Hij in Meester Jezus was..’12

In tegenstelling tot andere Bijbels komt het begrip ‘Heer’ in combinatie met ‘Jezus’ in Petersons The Message geen enkele keer voor. In plaats daarvan worden de woorden ‘meester’ en ‘leraar’ gebruikt. In de Engelstalige King James Version van het Nieuwe Testament (vergelijkbaar met de Statenvertaling) komt de combinatie ‘Heer Jezus Christus’ 118 keer voor.

Ook in de Nederlandse versie van The Message werd het woord ‘Heer’ structureel vertaald met ‘meester.’ Zo wordt Openbaring 22:20b en 22.21 ‘Ja! Kom, Meester Jezus! De genade van de Meester Jezus zij met jullie allemaal. Absoluut!’ Ter vergelijking hetzelfde vers in de Herziene Statenvertaling: ‘Ja, Ik kom spoedig. Amen. Ja, kom, Heere Jezus! De genade van onze Heere Jezus Christus zij met u allen. Amen.’

En Johannes 13:13 met ‘Jullie spreken mij aan met ‘Leraar’ en ‘Meester’, en dat is terecht. Dat ben ik ook. Dus als ik, de Meester en Leraar, jullie de voeten was, moeten jullie ook elkaars voeten wassen. Ik heb jullie een model gegeven.’ Ter vergelijking weer de Herziene Statenvertaling: ‘U noemt Mij Meester en Heere, en u zegt het terecht, want Ik ben het. Als Ik dan, de Heere en de Meester, uw voeten gewassen heb, moet ook u elkaars voeten wassen. Want Ik heb u een voorbeeld gegeven, opdat ook u zult doen zoals Ik voor u heb gedaan.’

Het weglaten van de titel ‘Heer’ is opmerkelijk. Het is niet een kwestie van slechts meer eigentijds of begrijpelijker idioom, maar een verandering van het wezen van het woord en daarmee de persoon van Jezus. Merk op dat Judas Jezus nooit met ‘Heer’ aansprak, maar Hem altijd ‘Meester’ noemde. Hij ontkende het Heerschap van de Here Jezus.

Occultiste Alice Bailey beschreef de komende New Age christus als een ‘Leraar’ en ‘Meester’. Ze schreef: ‘De Wereld Leraar is dat Grote Wezen dat de christen de Christus noemt. In het Oosten is Hij bekend als de Bodhisattva, en als de Heer Maitreya.. [..] Hij is de Wereld Leraar, de Meester der Meesters en de aanstuurder der Engelen en aan Hem is het gegeven het geestelijk lot der mensheid te besturen en de ontwikkeling van de bewustwording binnenin elk mens dat het een kind van God is en een Zoon van de Allerhoogste.’13

As above, so below

Mogelijk het meest in het oog springende occulte vocabulaire dat in The Message is opgenomen is wel ‘as above, so below.’ De spreuk is een eeuwenoud occult vers dat de sleutel tot alle magie en mysteriën zou zijn. ‘As above, so below; as below, so above.’ De spreuk behelst dat de transcendente God voorbij het fysieke universum en de immanente God binnenin onszelf één zijn.’14

Eugene Peterson maakte deze occulte spreuk tot een gebed uit de mond van de Here Jezus, door het op te nemen in het Onze Vader. ‘Onze Vader in de hemel, Onthul wie u bent. Maak de wereld in orde; Doe wat het beste is – as above, so below.’ In de Nederlandse versie werd dit vers door Gerhard Rijksen vertaald met: ‘Onze Vader in de hemel, Laat zien wie U bent. Breng de wereld op orde; Doe wat het beste is – zowel boven, als hier beneden.’

Begrijpelijkerwijs struikelden christenen als Warren B. Smith, die uit de New Age tot geloof kwamen en dit gedeelte lazen, over dit vers. In het boek Eugene Peterson’s mixed Message  – een analyse van The Message – schrijft Smith hoe wiccans de spreuk gebruiken om dingen te bezegelen.15 Ook beschrijft hij hoe een voormalig New Ager Peterson kort na het uitbrengen van The Message in 1993 in een brief bezorgd vroeg of hij wist dat het een occulte spreuk betrof. ‘Peterson had hem teruggeschreven en zei dat als hij had geweten dat ‘as above, so below’ een New Age spreuk betrof, hij het nooit zou hebben gebruikt. Peterson had het – als hij er echt om zou geven – kunnen verwijderen uit de volgende drukken van The Message. Maar meer dan twintig jaar na de eerste druk van zijn boek, blijft ‘as above, so below’ nog steeds in zijn vertaling staan..’16

Energie

Energie is op zichzelf geen occult begrip. Maar in New Age maakt alles deel uit van de God-energie. Christelijk onderzoeker Ray Yungen beschrijft het als volgt: ‘New Age leert dat alles wat bestaat, zichtbaar of onzichtbaar, bestaat uit energie – kleine deeltjes van vibrerende energie, atomen, moleculen, protonen, etc. Alles is energie. Die energie, zo geloven ze, is God en daarom is alles God.’17

Occultiste en moeder van de New Age beweging, Alice Bailey, schrijft: ‘Leerlingen moeten zichzelf bekend maken met het ‘energie-concept’ en leren om zichzelf te zien als energie eenheden die diverse typen energie tentoonspreiden.’18

Anders dan in reguliere Bijbelvertalingen komt het woord ‘energie’ in de oorspronkelijke The Message voor, veertig keer maar liefst. Zoals in Lukas 6:28, waar Peterson schrijft: ‘reageer met de energie van gebed’. In het Nederlands valt dit weg met de vertaling:  ‘steek je energie in gebed.’

Maar in bijvoorbeeld Filippenzen 2:13 komt dit on-Bijbelse concept toch weer naar voren: ‘Wees energiek in je verlossingsleven, eerbiedig en ontvankelijk voor God. Die energie komt van God en zit diep in jullie.’ Het idee dat we Goddelijke energie uit onszelf dienen te putten is niet Bijbels, in tegendeel, Paulus schrijft dat Gods kracht in zwakheid wordt volbracht. (2 Kor 12)

Goddelijkheid van Jezus

Omdat ik benieuwd was naar wat The Message te zeggen zou hebben over de aard van Here Jezus, zocht ik Filippenzen 2:5-8 op, waar staat:  ‘Denk over jullie zelf op de manier waarop Christus Jezus dacht over hemzelf. Hij had een status gelijk aan God, maar dacht niet zo hoog over zichzelf dat hij zich koste wat het kost bleef vastklampen aan de voordelen van die status. Toen de tijd kwam, legde hij alle privileges van goddelijkheid af en nam de status van een slaaf aan, werd mens! Eenmaal mens geworden, bleef hij mens.’

Nederlandse vertaling van The Message, Filippenzen 2:5-8: ‘Denk over jezelf zoals Christus Jezus over zichzelf dacht. Hij had dezelfde status als God, maar had het niet zo hoog met zichzelf op dat hij per se moest vasthouden aan de privileges die bij die status hoorden. Toen de tijd daar was, schoof hij die goddelijke privileges terzijde en nam hij de positie in van een slaaf: hij werd mens! En mens geworden, bleef hij mens.’

Herziene Statenvertaling, Filippenzen 2:5-8: ‘Laat daarom die gezindheid in u zijn die ook in Christus Jezus was, Die, terwijl Hij in de gestalte van God was, het niet als roof beschouwd heeft aan God gelijk te zijn, maar Zichzelf ontledigd heef door de gestalte van een slaaf aan te nemen en aan de mensen gelijk te worden. En in gedaante als een mens bevonden, heeft Hij Zichzelf vernederd en is gehoorzaam geworden, tot de dood, ja, tot de kruisdood.’

Op het eerste gezicht lijkt de strekking van de tekst te zijn geparafraseerd. Maar wie goed leest, ziet dat de essentie van de tekst is veranderd. Het lijkt erop of de Here Jezus niet God was (niet ‘aan God gelijk’ was) maar de status van God had (‘dezelfde status als God’). Daarnaast wordt in de parafrase door zowel Eugene Peterson als ook in de Nederlandse vertaling toegevoegd dat Jezus mens bleef. Aan Jezus’ goddelijke natuur wordt afgedaan, terwijl Zijn menselijkheid wordt benadrukt.

Zonde en een liefdevolle omhelzing

Een in het oog springende tekst is Romeinen 8:35, die in The Message als volgt vertaald wordt: ‘Denk je dat iemand een wig kan drijven tussen ons en Christus’ liefde voor ons? Op geen enkele manier! Geen problemen, geen moeilijkheden, geen haat, geen honger, geen dakloosheid, geen pesterijen of dreiging, zelfs niet de ergste zonden die in de Schrift staan..’

Nederlandse versie: ‘Geloof je werkelijk dat er iemand in staat is een wig te drijven tussen ons en de liefde van Christus voor ons? Geen sprake van! Geen enkel probleem, geen zware tijden, geen haat, geen honger, geen dakloosheid, geen getreiter of gedreig, geen lasterpraatjes, nog niet de ergste zonden die in de Geschriften worden genoemd.. [..] Ik ben er absoluut van overtuigd dat niets.. [..] ..absoluut niets, tussen ons en Gods liefde kan komen, vanwege de liefdevolle wijze waarop Jezus, onze Meester, ons omhelsde.’

Wat zegt de Schrift zelf?  Jesaja 59:2: ‘Maar uw ongerechtigheden maken scheiding tussen u en uw God, uw zonden doen Zijn aangezicht voor u verborgen zijn, zodat Hij u niet hoort.’ Onze ongerechtigheden, onze zonden, scheiden ons van God. Maar Peterson leert met The Message dat er niets instaat tussen Gods liefde en de mens – zelfs niet de ergste zonden in de Schrift – vanwege de liefdevolle wijze waarop Meester Jezus ons omhelsde. Opnieuw geen parafrase, maar het essentieel anders invullen van het begrip verzoening. Onze zonden maken scheiding tussen ons en God. En de Bijbel zegt dat er zonder het vloeien van bloed geen vergeving van deze zonden is: ‘zonder het vergieten van bloed vindt er geen vergeving plaats.’ (Hebr 9:22b) ‘Want het is het bloed dat door middel van het leven verzoening bewerkt.’ (Lev 17:11)

Hierin is de liefde van God aan ons geopenbaard, dat God Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden heeft, opdat wij zouden leven door Hem. Hierin is de liefde, niet dat wij God liefgehad hebben, maar dat Hij ons heeft liefgehad en Zijn Zoon zond als verzoening voor onze zonden.’ (1 Johannes 4:8-10)

God zond Zijn Zoon Jezus niet om ons liefdevol te omhelzen, maar om te sterven, zodat door Zijn dood en gevloeide bloed vergeving van onze zonden plaatsvond.

Tot slot

Bijbellezen kan best een opgave zijn en het kan verhelderend zijn om verschillende Bijbelvertalingen te lezen om een tekst beter te begrijpen. Het lastige van een parafrase van de Bijbel is dat de auteur al een specifieke interpretatie heeft van wat geschreven is. Als lezer lees je dan ook die interpretatie. Ik heb The Message niet volledig doorgelezen en kan derhalve niet oordelen over wat Petersons volledige boodschap is. Toch zou de hoeveelheid New Age desem zoals hier boven beschreven voldoende moeten zijn om het boek niet voor christelijke literatuur aan te zien.

Warren Smith analyseerde The Message in zijn boek ‘Eugene Peterson’s mixed Message.’ Van zijn boek heb ik voor dit logje dankbaar gebruik gemaakt.

Bronnen:

  1. https://www.grootnieuwsradio.nl/geloofsverdieping/the-message-een-nieuw-licht-op-de-bijbel/
  2. https://www.youtube.com/watch?v=-l40S5e90KY
  3. https://www.christianitytoday.com/ct/2002/october7/eugene-peterson-message-cute.html
  4. Bailey, A. A. (1960) The Rays and The Initiations. Lucis Trust p. 143
  5. https://encyclopedia.summitlighthouse.org/index.php/Lightbearer 
  6. ACIM W-211
  7. ACIM W-93
  8. ACIM W-95
  9. ACIM W-123
  10. https://acim.org/acim/psychotherapy/the-purpose-of-psychotherapy/en/s/902?wid=toc
  11. ACIM T-11.IV
  12. Bailey, A.A. (1957) The externalization of the Hierarchy. p592
  13. Bailey, A.A. (1922) Initiation, Human and Solar. p43-44
  14. Miller, R.S. (1992) As Above So Below: Paths to Spiritual Renewal in Daily Life. p165
  15. Smith, W. B. (2019) Eugene Peterson’s Mixed Message. Lighthouse Trails Publishing, p290
  16. Smith, W. B. (2019) Eugene Peterson’s Mixed Message. Lighthouse Trails Publishing, p126
  17. Yungen, R. (2007) For many shall come in My Name. Montana: Lighthouse Trails Publishing.
  18. Bailey, A.A. (1960) The rays and the initiations. Lucis Trust. p4

foto: reclame voor de Nederlandse versie van The Message op de website van uitgeverij Gideon.

Dit artikel is met toestemming overgenomen van schapenslapen.com

Auteur: Anna Ruth Kuipers

Anna Ruth Kuipers

Vergelijkbare berichten