* Deel 6: De oudste zoon
Eenzaamheid door eigenzinnigheid (Lukas 15)
Bij deze problematiek denk ik aan de oudste zoon in de gelijkenis van Lukas 15 (zie vs. 1-2; 25-29). De mensen in het dorp hadden een heerlijke tijd met elkaar, want het gemeste kalf was geslacht bij hun buurman. Zij vierden feest, omdat de jongste zoon, die dood en verloren was, weer levend geworden en gevonden was (Luk. 15:32). De jongste zoon, die eens uit het huis was weggegaan, was nu weer thuis.
De oudste zoon
Maar de oudste zoon die in het huis woonde, stond nu buiten en was boos. Hij was ook niet van plan om naar binnen te gaan. Hij was eigenzinnig en eenzaam. Hij was boos, omdat hij zijn zin niet kreeg; want hij zei tegen zijn vader dat hij thuis niet eens een feestje mocht hebben met zijn vrienden. Zijn vader zelf kwam niet in beeld in zijn gedachteleven. Daarmee viel hij duidelijk door de mand. Die oudste zoon is een beeld van religieuze mensen, die neerkijken op anderen.
De liefdevolle vader
De nadruk in de gelijkenis valt niet op die twee zonen, maar op de liefdevolle vader die de erfenis weggaf bij zijn leven en die jaren op de uitkijk stond. Toen hij uiteindelijk zijn jongste zoon zag terugkomen, rende hij hem tegemoet, sloeg zijn beide armen om hem heen en overlaadde hem met liefde bewijzen. Volgens de wet van Mozes had die rebellerende zoon gestenigd moeten worden (Deut. 21:18-21). Hij rende als het ware voor de oudsten van de stad uit; en mochten zij gooien, dan raakten zij de vader eerst, die zijn zoon met zijn beide armen omhelsde.
Genade
De Heere Jezus heeft genade gebracht. De genade is door Hem geworden (Joh. 1:17). Dat zien wij hier ook bij de oudste zoon. Het is ongehoord in het Midden-Oosten om als vader het huis te verlaten. Hij zei ook tegen zijn oudste zoon: al het mijne is het jouwe. Wij lezen niet dat die oudste zoon weer naar binnen is gegaan. De Heere Jezus werd bekritiseerd door de farizeeën (die een beeld zijn van de oudste zoon), omdat Hij met zondaren omging (Luk. 15:1-2). De Heere Jezus vertelde deze gelijkenis ook, omdat er twee soorten zondaars zijn: Wereldgelijkvormige zondaars, en de in eigen ogen rechtvaardige zondaars.
De jongste zoon
De jongste zoon maakt zich schuldig aan de zonden van het vlees. Hij verspilde zijn erfenis door zijn hartstochten. De oudste zoon maakte zich schuldig aan de zonden van de geest, door kritiek op anderen en trots. Iedereen kon de zonden van de jongste zoon zien. De zonden van de oudste zoon waren diep in zijn hart verborgen, totdat hij zijn mond opendeed en begon te praten. De jongste zoon bekeerde zich met een gebroken hart. De oudste zoon bleef eigenzinnig en trots. Door die houding werd de oudste zoon door eigen keuze eenzaam.
De jongste zoon is een beeld van de zondaars en tollenaars, de belastinginners (zie Luk. 15:1). Zij waren graag bij de Heere Jezus en zij hingen ook aan Zijn lippen om Zijn woorden van wijsheid te horen. De oudste zoon doet mij denken aan al die farizeeën, die goed waren in het bekritiseren van anderen, maar die geen goed zicht hadden van hun eigen hart dat ook even arglistig was (Jer. 17:9). Zijn vader is een type van de hemelse Vader. Die had eigenlijk geen plaats in zijn gedachtewereld. Hij praatte met zijn vader alleen over zijn vrienden. Hij was boos en hij wilde zijn jongere broer niet vergeven en naar binnengaan om het feest mee te vieren.
Familievetes
Dat zien wij ook nu nog wel bij bepaalde families, die niet meer bij elkaar op bezoek willen komen door ruzies. Van alle problemen in de wereld zijn familieproblemen het pijnlijkst, en de duivel is er altijd op uit om ons zoiets aan te doen. Het brengt verdriet en gebroken harten. Wij moeten, op het gebied van onze familie, de deur altijd op een kier laten staan. Job was ook rijk, want al zijn kinderen kwamen geregeld bij elkaar (Job 1:4). Ik kom uit een groot gezin. Mijn vader noemde die momenten dat wij bij elkaar waren om iets te vieren altijd: Dit zijn dagen voor ons met een gouden randje.
De gevolgen van eigenzinnigheid
Ten eerste behandelde die oudste zoon zijn vader niet goed, want hij wilde alleen zijn zin hebben. Hij was ontevreden en zei: Ik dien U al zoveel jaren en u hebt mij nog nooit een bokje gegeven om met mijn vrienden vrolijk te zijn (Luk. 15:29b). Het raakt mij diep dat hij zijn vader er niet bij betrekt. Je verwacht dit toch niet van mensen als de farizeeën. De oudste zoon was ook onbeleefd tegenover zijn vader om hem ertoe te dwingen naar buiten te gaan. Dat is ongehoord. De Heere Jezus wist met deze gelijkenis goed de aandacht te krijgen van allen.
Het belang van dankbaarheid
De oudste zoon trekt ook de vrijgevigheid van zijn vader in twijfel, als hij zegt: Al die jaren heb ik voor u gewerkt en ik heb nooit een bokje van u gehad. Hij behandelt zijn vader als een gierige en egoïstische man. Het is niet voor niets dat de Bijbel ons constant erop wijst om dankbaar te zijn. Had die oudste zoon psalm 110:4 nooit gehoord in de synagoge: ‘Ga Zijn poorten binnen met een lofoffer, Zijn voorhoven met een lofzang, loof Hem, prijs Zijn Naam’? Het is niet goed om ondankbaar te zijn. De Heere wil ons alles geven.
Dat zegt de vader ook tegen die oudste zoon: ‘Kind, jij bent altijd bij mij en al het mijne is van jou’ (Luk. 15:31). Wij die geloven in de Heere Jezus zijn ook erfgenamen van God, en mede-erfgenamen met Christus (Rom. 8:17). Wij zijn gezegend met alle geestelijke zegening (Ef. 1:3). Wees nooit ondankbaar tegenover onze hemelse Vader. Hij overlaadt ons dag aan dag met Zijn gunstbewijzen (Ps. 68:10). Paulus schrijft aan de gelovigen om altijd te danken. (1 Thess. 5:18).
Jezelf ongelukkig en eenzaam maken
Bovendien is de oudste zoon niet gelukkig in zijn werk en met zijn eigen leven. De oudste zoon behandelde zijn vader verkeerd, maar hij behandelde zichzelf ook niet goed. Hij maakte zichzelf ongelukkig en eenzaam. Hij had vreugdevol kunnen zijn. Hij zag er van buiten wel uit als een modelzoon. Hij was geen rebel, zoals die jongste zoon. Hij was de oudste en hij werkte ook hard in het veld.
Het is dus mogelijk om dicht bij het huis van de vader te wonen en te werken, maar niet dicht bij het hart van de vader te leven! Hij leefde met wrok in zijn hart en een verborgen agenda. Onlangs hoorde ik nog van een getrouwde man en vader, dat hij op oudjaarsavond zonder uitleg zijn vrouw en kinderen verliet.
Motief van je verlangens
Wij moeten de wil van God van harte doen (Ef. 6:6). Wentel uw weg op de Heere en vertrouw op Hem, Hij zal het wel maken. Als ik mij verheug in de Heere, dan zullen mijn verlangens ook goed zijn. Als mijn verlangens egoïstisch zijn, dan ontvang ik echter geen antwoord van de Heere, want dan blokkeert de zonde dat (Ps. 66:18).
De oudste broer kon ook zijn jongere broer niet vergeven. Hij had een slechte relatie met zijn vader, maar ook met zijn broer, die zijn aandeel in de erfenis al had opgeëist. De jongste broer was tot bekering en tot inzicht gekomen, toen hij tot zichzelf kwam. Hij kwam erachter dat alles wat hij zocht in het verre land thuis ook te vinden was bij zijn vader en bij zijn oudste broer (Luk. 15:17). Dat was de plaats waar zijn broer al die jaren was geweest. Ik ben mede tot geloof gekomen, doordat ik de vriendelijkheid van de hemelse Vader op een gegeven moment ging inzien. Dat was in 1974, in de woestijn (Rom. 2:4).
Jaloezie
Het is toch wel vreemd dat het geen effect had op de oudere broer, dat hij zijn vader jaar in jaar uit op de uitkijk zag staan. Het is ook vreemd dat hij niet blij kon zijn met de verandering bij zijn jongere broer. Het is vreemd dat hij niet meegenoot van de vrijgevigheid van de vader. Er staat ook nergens dat het feest toen ophield.
Het is verdrietig dat de oudste zoon helemaal niet wist wat er thuis gebeurde. Hij stond ook niet naast zijn vader op de uitkijk, en hij rende niet met zijn vader mee naar zijn jongere broer toe. Weet je waarom? Hij wilde eigenlijk niet dat zijn broer thuis zou komen. Zolang zijn broer weg was in het verre land, was hij de goede en hardwerkende oudste zoon. Op het moment dat de jongste zei: Ik heb gezondigd en ik wil u weer dienen, begon de competitie voor hem. De oudste zoon zei niet dat hij zijn broer was, maar hij noemde hem: Die zoon van u (Luk. 15:30).
Muren bouwen in plaats van bruggen
De vader hield van beide zonen evenveel en hij was zo blij dat ook de jongste nu weer terug was bij hem in het huis. Wat zijn dat toch prachtige woorden voor ons aan wie zoveel vergeven is: ‘Wees ten opzichte van elkaar vriendelijk en barmhartig en vergeef elkaar zoals ook God in Christus u vergeven heeft’ (Ef. 4:32). De oudere broer bouwde muren, in plaats van bruggen tussen hemzelf, zijn vader, zijn broer en de feestgangers. Hij was zo ondankbaar en zo ongelukkig, omdat hij niet kon vergeven; en daarom ging hij eenzaam door het leven.
Hij genoot niet van het vreugdefeest met zijn familie en de dorpelingen. Dat kwam doordat hij liefdeloos was. Het pijnlijke was dat daardoor zijn hart steeds harder werd. Wij mogen ons niet liefdeloos gedragen tegenover anderen. Als wij wrok koesteren, vergiftigen wij ons eigen hart. De oudste broer had er geen probleem mee om met de knecht te praten (Luk. 15:26). Maar hij sprak niet met zijn jongere broer. Hij vond het zelfs moeilijk om met zijn vader te praten. Het initiatief moest van de vader zelf komen. Die oudste zoon had nooit de vergeving van zijn zonden ervaren!
Vergeving ontvangen en vergeving schenken
In Mattheüs 18:23-35 lezen wij een andere gelijkenis van de Heere Jezus over een koning, die erachter kwam dat een van zijn dienaren hem veel schuldig was. Dus riep hij die dienaar bij zich en zei hem dat hij hem als slaaf zou verkopen. De man viel op zijn knieën, en smeekte om vergeving en om kwijtschelding. Die kreeg hij ook, want de koning was een man van bewogenheid.
Daarna ging de dienaar naar buiten en ontmoette iemand die hem een paar euro schuldig was. En hij zei: ‘Betaal mij of ik gooi je in de gevangenis’. De man vroeg om tijd, maar hij werd in de gevangenis gegooid. Toen de koning dit allemaal hoorde, wierp hij die dienaar in de gevangenis en gaf hem over aan de folteraars, totdat hij hem alles betaald had. Dat gebeurt er met mensen, die anderen niet van harte vergeven.
Als je eenmaal voor jezelf vergeving hebt gekregen, dan heb je geen moeite ermee om anderen ook te vergeven. Dat is de boodschap die de Heere Jezus hier wil overbrengen aan de farizeeën. Die waren vol trots en vervuld van hun eigen gerechtigheid en moreel keurige leven. Zij waren religieus. Zij gaven de tienden, vastten en baden vooral in het openbaar en probeerden alle wetten te houden. Zij kenden niet echt Zijn vergeving en Zijn genade in hun harten. De vrucht van de Geest was bij hen niet aanwezig (Gal. 5:22). Er was geen vreugde in hun leven.
Allen in zonde geboren – allen hebben redding nodig
De oudste zoon was liefdeloos tegenover de mensen die hij ontmoette. Wat hij hard nodig had, was redding. Een goed voorbeeld hiervan zien wij ook in het leven van Saulus van Tarsus. De belastingambtenaren, de tollenaars, en de andere mensen wisten dat zij verloren zondaars waren. Zij wisten dat zij hun vertrouwen op de Heere Jezus moesten stellen. De farizeeën dachten dat zij helemaal geen redding nodig hadden. Het jodendom van nu gelooft evenmin dat men in zonde geboren zijn. Maar David wel (Ps. 51:7). De Heere Jezus zegt vandaag ook tegen het Joodse volk en tegen alle naamchristenen: Jullie hebben Mijn redding nodig, want jullie zijn verloren (Matt. 10:6; 1 Thess. 4:5).
Gevolgen van eenzaamheid door eigenzinnigheid
Wij hebben geleerd van die oudste zoon dat eigenzinnigheid tot eenzaamheid leidt. Wij leven dan als ondankbare en eenzame mensen tegenover onze hemelse Vader. Als wij vechten tegen de Heere, dan vecht Hij terug (Jer. 21:5). Dan zijn wij de verliezers, in dit leven maar ook voor de eeuwigheid. Denk aan Herodes in Handelingen 12.
De eenzaamheid door eigenzinnigheid is ernstig. Wij genieten dan niet van al het mooie wat de hemelse Vader ons in genade wil schenken.
Mijn brandende vraag is dus: Waar ben jij, binnen of buiten Gods huis? Ik pleit ervoor dat je nu vergeving vraagt aan de hemelse Vader (1 Joh. 1:9), en zoals Job ook anderen vergeving schenkt (Job 42:10). Na vergeving komt genezing! De Vader heeft het feest voor ons voorbereid!
Johan Schep
Met dank aan en toestemming van dhr. J. Schep geplaatst. Zie ook: www.johan-linda.com.
Zou u, zou jij, n.a.v. deze serie over eenzaamheid, het fijn vinden om deze artikelen, gebundeld in een boekje, in de hand te hebben? Dat is nu mogelijk. Bestellen kan op: www.oudesporen.nl; ISBN/EAN: 978-90-83589-92-3 NUR 707.
